Netbeheerder: "Vooruit met de geit!"
Energietransitie: bij u thuis gebeurt het!
De energietransitie vindt niet ergens ver weg plaats, maar in uw eigen woning. Want meer dan ooit bent u de regisseur van uw energieverbruik. Als het over de energietransitie gaat, denken we al snel aan de regering, aan bestuurders, aan de rol van de gemeente, de energieleveranciers, de netbeheerders en andere instanties. Maar u kunt zélf beginnen met de belangrijkste veranderingen, gewoon bij u thuis.
De komende jaren zullen we zien dat duurzame energie voor iedereen bereikbaar en toepasbaar wordt. Elektrische auto's en zonnepanelen waren nog nooit zo goedkoop als nu. En met een smartphone of tablet kan iedereen zijn of haar energiezaken zelf regelen en in de gaten houden. De energietransitie begint bij u.
Elektriciteit staat centraal
De komende jaren nemen we afscheid van fossiele brandstoffen als aardolie en aardgas. In veel gevallen komen daar elektrische oplossingen voor in de plaats, zoals de warmtepomp. Op de weg zien we steeds meer elektrische auto's verschijnen en ook in de industrie en de landbouw zal elektriciteit de belangrijkste vervanger van aardgas en aardolie zijn. Kortom: stroom, stroom en nog eens stroom. Het zal een hele klus zijn om al die elektriciteit op een duurzame manier op te wekken. Maar dat is niet de enige uitdaging. Als netbeheerder moeten wij ervoor zorgen dat de infrastructuur berekend is en berekend blijft op de snel stijgende vraag naar elektriciteit. Dat doen we met de drie V's: voorspellen, verzwaren en verslimmen.
Voorspellen
Voor u is het belangrijk dat de netbeheerders zo goed mogelijk voorspellen wat er met de energievoorziening in ons land gaat gebeuren. Eenvoudig is dat niet. Eén ding weten we namelijk zeker: niets is zeker. Maar de beslissingen die we nemen zijn wél merkbaar en zichtbaar. Een toename van het aantal elektrische auto's betekent bijvoorbeeld dat er veel nieuwe laadpalen nodig zijn. Die zullen zichtbaar aanwezig zijn en het straatbeeld beïnvloeden. Maar is het wel logisch en zinvol om in een omvangrijk netwerk van laadpalen te investeren? Vandaag lijkt het nog de enige manier om elektrische auto's in beweging te houden, maar is dat over een paar jaar nog steeds zo? Misschien kunnen we dan onze elektrische auto wel snel en eenvoudig opladen bij een tankstation. Goede voorspellingen zijn belangrijk voor een succesvolle energietransitie.
Verzwaren
Veel alternatieven die we bedenken om van de fossiele brandstoffen af te komen, vragen om elektriciteit. Het netwerk waarmee we u en uw buren nu nog van stroom voorzien, is niet berekend op al die nieuwe, duurzame oplossingen, die stuk voor stuk om elektriciteit vragen. Daarom zetten de regionale netbeheerders in Nederland en de beheerder van het hoogspanningsnet (TenneT) de komende jaren alles op alles om het elektriciteitsnet te verzwaren. Een mega-operatie! De elektriciteit die we op zee en op het land opwekken, bijvoorbeeld met windmolenparken en weides vol zonnepanelen, moeten we vervoeren naar de woningen, kantoren en fabrieken die om stroom vragen. Om dat voor elkaar te krijgen zullen er nieuwe hoogspanningsleidingen nodig zijn en méér transformatorstations in de woonwijken. En voor het aanleggen van nieuwe kabels en leidingen zullen er de komende jaren heel wat straten en trottoirs worden opgebroken. Natuurlijk gebeurt dat op een zorgvuldige en efficiënte manier, maar het verzwaren van het netwerk gaat niet ongemerkt voorbij. Gelukkig staat daar wél iets tegenover: duurzame technieken, die het wonen in de toekomst schoner en comfortabeler maken.
Verslimmen door stroom efficiënt op te slaan
Als we alle nieuwe technieken simpelweg optellen bij ons huidige elektriciteitsverbruik, moeten we ons elektriciteitsnet misschien wel tien keer zo zwaar maken. Dat is niet uitvoerbaar en niet betaalbaar. Daarom moeten we niet alleen het net verzwaren, maar ook verslimmen. De komende jaren is het vooral van belang dat we manieren bedenken om de stroom die we opwekken efficiënt op te slaan. Er wordt hard gewerkt aan betere en efficiëntere accu's, maar voorlopig zijn die ontwikkelingen nog lang niet ver genoeg om daarmee voldoende stroom 'standby' te hebben. We zullen de elektriciteit dus moeten omzetten in iets anders. Dat kan waterstof zijn, maar ook een ander gas. Het vervoeren van gas is namelijk véél goedkoper dan het vervoeren van elektriciteit.
Verslimmen met de slimme meter
Veel woningen krijgen de komende tijd een slimme meter. Misschien is in uw huis onlangs al een slimme meter geïnstalleerd. De slimme meter geeft u inzicht in uw persoonlijke energiekosten, zodat u ziet op welke manieren en momenten u uw energierekening kunt verlagen. Wij installeren ook slimme technologie in de transformatorhuisjes. Zo kunnen we vraag en aanbod beter op elkaar afstemmen en efficiënter omgaan met de capaciteit van het netwerk.
Dertig jaar vooruitkijken
Op weg naar 2030 zijn de keuzes die we als maatschappij moeten maken goed te overzien. We gaan gebruik maken van de technieken die er al zijn en daarbij zullen de kosten de doorslag geven. De goedkoopste oplossingen zullen de voorkeur krijgen. Kijken we verder, naar 2050, wanneer we een volledig CO2-neutrale omgeving willen hebben, dan zijn er veel onzekerheden en kansen op het gebied van de technologie. We gaan veel investeren en het is onvermijdelijk dat we over sommige van die investeringen over een jaar of tien zullen zeggen: dat hadden we beter anders kunnen doen. Het einddoel is duidelijk: CO2-neutraal in 2050. Maar hoe de route naar dat doel precies loopt, weten we nu nog niet. Vijfentwintig jaar geleden maakten we nog niet of nauwelijks gebruik van internet, nu proberen we maar liefst dertig jaar vooruit te kijken. Voor het zover is, zal er op technologisch gebied nog heel wat veranderen.
Vooruit met de geit
De plannen om onze energievoorziening in 2050 CO2-neutraal te maken, kunnen over het algemeen op steun rekenen. Maar kritiek is er natuurlijk ook. Sommige mensen vinden dat we te hard van stapel lopen en te veel willen. Daarbij hoor ik wel eens iemand spottend zeggen dat Nederland weer het braafste jongetje van de klas wil zijn. Dat vind ik altijd een opvallend argument, omdat de werkelijkheid heel anders is. Als het om duurzaamheid gaat, zijn we namelijk helemáál niet braaf. Integendeel: op vrijwel alle ranglijsten van duurzame landen in Europa bungelen we onderaan. Er wordt in Nederland heel wat afgepraat over het klimaat, maar we dóen eigenlijk nog niet zo veel. Laten we daarom aan de drie V's (van Voorspellen, Verslimmen en Verzwaren) zo snel mogelijk een vierde V toevoegen: Vooruit met de geit!
Wat doet een netbeheerder?
De energie die u in en om uw woning nodig hebt, koopt u bij een energieleverancier. Om de stroom en/of het gas bij u te krijgen, heeft uw energieleverancier een netwerk van leidingen en verdeelpunten nodig. Dát is de verantwoordelijkheid van de netbeheerder. Die organisatie zorgt voor de aanleg en het onderhoud van het gas- en elektriciteitsnet. Ook het transport van uw gas en elektriciteit is een taak van de netbeheerder. Uw energieleverancier kunt u zelf kiezen, maar dat geldt niet voor de netbeheerder. Iedere regio heeft maar één netbeheerder; wie dat is, hangt dus af van uw woonplaats.
Voor het netwerk van hoogspanningsleidingen en de verbindingen met buitenlandse elektriciteitsnetwerken is er in Nederland één landelijke netbeheerder (TenneT). De hoogspanningsnetwerken staan in verbinding met laag- en middenspanningsnetwerken, die ervoor zorgen dat de stroom uiteindelijk bij uw stopcontact terechtkomt. Die netwerken zijn het werkterrein van de regionale netbeheerders en daarvan is Stedin er één. De meeste netbeheerders zorgen voor het transport van gas en elektriciteit, alleen in enkele steden zijn aparte beheerders voor het gasnet en het stroomnet.
Wie is Marc van der Linden?
Na het afronden van zijn studie Economie, in 1996, begon Marc van der Linden zijn carrière bij energieleverancier Eneco. Daar hield hij zich onder meer bezig met de ontwikkeling van windenergie en met de installatiebedrijven. In 2012 werd hij lid van de Raad van Bestuur. Net als de andere energiebedrijven moest ook Eneco de levering van energie en het beheer van het energienet onderbrengen in twee zelfstandige ondernemingen.
In 2017 werd Eneco afgesplitst van netbeheerder Stedin en Marc van der Linden werd bestuursvoorzitter van Stedin. Per 1 juni 2021 heeft Van der Linden Stedin verlaten. Zijn opvolger is Koen Bogers.
Stedin is één van de grootste regionale netbeheerders in Nederland. Het bedrijf is met name verantwoordelijk voor het gas- en elektriciteitsnet in de provincie Utrecht en een groot deel van Zuid-Holland.
Foto transformatorhuisje: Evert van Moort
Foto Marc van der Linden: Sicco van Grieken