Hoe hoog de gasprijs ook is, ventileren móét!
Waarom ventileren áltijd nodig is, óók nu de gasprijs hoog is.
In de strijd tegen een hoge energierekening, zetten we alles op alles om de kou buiten de deur te houden. Maar in onze ijver kunnen we ook te ver gaan. Want er zijn woningen waar het tegengaan van tocht betekent dat er geen frisse lucht meer binnenkomt. Dat heeft desastreuze gevolgen voor de kwaliteit van de lucht in huis. Ventileren is van levensbelang; ook in úw huis.
Frisse lucht kan uw leven redden
Een flink deel van onze tijd brengen we binnenshuis door. De kwaliteit van de lucht in onze woningen heeft dus veel invloed op onze gezondheid. Sterker nog: zonder frisse lucht lopen we behoorlijke risico’s. Ongezonde lucht in huis levert al snel klachten op, zoals een droge keel, een verstopte neus, geïrriteerde ogen, hoofdpijn, vermoeidheid en benauwdheid. Op de lange duur kunnen de gevolgen van een gebrek aan frisse lucht nog veel ernstiger zijn. Slechte lucht kan luchtweginfecties en astma veroorzaken, maar ook hart- en vaatziekten en kanker. Dé manier om zulke risico’s te verkleinen of weg te nemen? Voldoende ventileren!
Tien liter vocht per dag
In een slecht geventileerde woning is vocht de grootste boosdoener. En daar zijn we zelf verantwoordelijk voor. Een gemiddeld gezin produceert zo’n tien liter vocht per dag, door aanwezig te zijn, te ademen en te transpireren, maar bijvoorbeeld ook door te koken en te douchen. Als die vochtige lucht niet wordt afgevoerd en vervangen door verse, drogere lucht, doen zich in huis al snel problemen voor. Zo kunnen er op de muren, plafonds en meubels schimmels en bacteriën ontstaan. Ook vervelende insecten, zoals het zilvervisje, krijgen in vochtige huizen de kans om zich voort te planten.
Koken, kaarsen en elektrische apparaten
Als bewoners hebben we op allerlei manieren invloed op de luchtkwaliteit in onze woningen. Wat we doen (koken, douchen, roken, kaarsen branden, de open haard aansteken) en wat we in huis halen (meubels, bouwmaterialen, elektrische apparaten) zorgt ervoor dat er allerlei stoffen in de lucht komen die een nadelig effect hebben op onze gezondheid.
Natuurlijke ventilatie
In oude woningen gaat ventileren vaak vanzelf. Kieren en naden zorgen ervoor dat het flink tocht, waardoor er dag en nacht voldoende frisse lucht naar binnen komt. Zomer én winter. Helaas hebben zulke huizen het nadeel dat ze moeilijk te verwarmen zijn. Op een koude winterdag is het klappertanden, terwijl bovendien de stookkosten al snel behoorlijk oplopen. Om daar iets aan te doen zijn isolatiemaatregelen nodig. Naast het dichten van naden en kieren betekent dat meestal: enkel glas vervangen door (drie)dubbel glas en spouwmuren, vloer en dak isoleren. Is dat eenmaal gebeurd, dan wordt de functie van de kieren en naden meestal overgenomen door ventilatieroosters. Ook die voeren op een natuurlijke manier de lucht af en laten verse buitenlucht naar binnen. Natuurlijke ventilatie is op zichzelf een prima manier om de luchtkwaliteit in huis op peil te houden. Maar de lucht die u naar binnen haalt, is in de winter natuurlijk wél relatief koud. De verwarming moet dus harder werken om het behaaglijk te houden. Nu de gasprijzen zo hoog zijn, is de verleiding groot om op koude dagen de ventilatieroosters af te sluiten en zo de kosten te beperken. Géén goed idee, want uw gezondheid (en die van uw huisgenoten) is dan het kind van de rekening. Wat u wél kunt doen, is de ventilatieroosters sluiten wanneer er geen mensen in de kamer zijn. De kamer houdt daardoor (bijvoorbeeld ’s nachts) de warmte iets beter vast. Als u er maar wél aan denkt om de roosters daarna weer open te zetten.
Slimme ventilatieroosters
Natuurlijke ventilatie heeft in de praktijk ook een ander nadeel. De hoeveelheid lucht die wordt aan- en afgevoerd, is eigenlijk niet te regelen. Is het bijvoorbeeld mistig of waait het hard, dan kan het comfort van ventilatieroosters te wensen overlaten. Tegenwoordig zijn er wel roosters verkrijgbaar die de luchtopening automatisch aanpassen aan de windkracht. Ook zijn er slimme ventilatieroosters, die juist ‘vraaggestuurd’ werken; deze roosters stemmen de hoeveelheid frisse lucht af op het CO2-gehalte in huis.
Mechanische ventilatie
Vanaf 1975 werden nieuwbouwwoningen steeds vaker opgeleverd met een systeem voor mechanische ventilatie. In de keuken, het toilet en de badkamer vinden we in het plafond ‘ventielen’ die de lucht automatisch afzuigen. Die zijn aangesloten op een centrale ventilatiebox, die ervoor zorgt dat de lucht wordt afgevoerd. Via ventilatieroosters (en eventueel een open raam) komt verse lucht op een natuurlijke manier naar binnen. Mechanische ventilatie is een elektrisch systeem en kost dus stroom. Energie besparen is goed, maar het is níét verstandig om de stekker uit de ventilatiebox te trekken. Het stroomverbruik van mechanische ventilatie is minimaal en dat geldt zeker voor de moderne systemen, die op gelijkstroom werken. Heeft u nog een systeem dat op wisselstroom werkt? Informeer dan bij uw installateur naar de mogelijkheid om de ventilatiebox te vervangen door een modern type.
Balansventilatie en de warmte-terugwininstallatie (wtw)
Balansventilatie regelt de aan- en afvoer van frisse lucht in de woning volledig automatisch. Meestal gebeurt dat in combinatie met een warmteterugwin-unit (wtw). Dat apparaat haalt lucht van buiten naar binnen én blaast lucht van binnen naar buiten. Voordat de (koude) lucht van buiten naar de kamer(s) gaat, maakt het systeem optimaal gebruik van de afgevoerde lucht. De warmte van die lucht wordt namelijk gebruikt om de verse lucht alvast wat op te warmen. Daardoor is de aangevoerde lucht wél fris, maar niet koud. De woning houdt de warmte dus makkelijker vast en de verwarming heeft minder energie nodig. Balansventilatie is een systeem dat optimaal comfort combineert met minimaal energieverbruik.
Ieder ventilatiesysteem heeft onderhoud nodig
De lucht die een ventilatiesysteem aanvoert en afvoert is niet schoon. Zowel naar binnen als naar buiten voert de lucht stof en ander vuil mee. Dat betekent dat ook roosters en kanalen in de loop van de tijd vies worden. Om ervoor te zorgen dat u voldoende frisse lucht krijgt, is het belangrijk dat u alle ventilatieroosters minstens één keer per jaar schoonmaakt. Heeft u een systeem voor mechanische ventilatie of balansventilatie, dan hebben ook de ventilatiekanalen van tijd tot tijd een schoonmaakbeurt nodig. Ook de doppen op de plafonds moeten schoon blijven, omdat de luchtstroom anders onderbroken wordt; het systeem gaat dan te veel energie verbruiken. Verder is het belangrijk dat u de filters regelmatig vervangt. Er zijn systemen die zelf signaleren wanneer er onderhoud nodig is. En anders kan uw installateur u natuurlijk vertellen hoe vaak dat bij het systeem in uw woning moet gebeuren.
De slaapkamer is een risicogebied
Als ventileren voor uw gezondheid érgens noodzakelijk is, dan is het wel in de slaapkamer(s). Daar brengt u nu eenmaal ieder etmaal een uur of acht door. Toch blijkt dat veel Nederlanders juist in de slaapkamer (te) weinig ventileren. In de slaapkamer zou u minimaal moeten ventileren met behulp van roosters. Nog beter is het om altijd een raam open te zetten. Normaal gesproken levert dat geen extra gasverbruik op, omdat uw thermostaat ’s nachts toch al laag staat.
Isoleren is ook ventileren
Wie op zoek is naar mogelijkheden om het verbruik van aardgas in huis terug te dringen, komt meestal uit bij isoleren. Dat is inderdaad een goed begin op weg naar een duurzaam huis. Maar wilt u uw huis niet alleen energiezuinig maar ook gezond maken, dan moet isoleren áltijd samengaan met ventileren.
Droge lucht wordt sneller warm
Met de meeste vormen van ventileren haalt u soms ook (een beetje) kou in huis. Dat is onvermijdelijk. Toch hoeft dat niet te betekenen dat het u meer energie nodig is om het weer warm te krijgen. Sterker nog: frisse lucht kan ervoor zorgen dat de verwarming juist minder hard hoeft te werken. Droge lucht warmt namelijk aanzienlijk sneller op dan vochtige lucht.
Ventilatiesystemen: A, B, C en D of VST 1 t/m 6
De verschillende manieren om een woning te ventileren zijn ondergebracht in verschillende categorieën. Als u met een ventilatie-expert in gesprek gaat, zou het best kunnen dat hij of zij plotseling in letter- en cijfercodes begint te praten. In dat geval is het handig om het onderstaande schema er even bij te pakken. U vindt er zowel de nieuwe als de oude namen en codes van ventilatiesystemen.
| Naam volgens de oude indeling | Naam volgens de nieuwe indeling | Soort ventilatiesysteem |
| A | VST1 | Natuurlijke toevoer en afvoer (ventilatieroosters en/of open ramen). |
| B | VST2 | Mechanische toevoer, natuurlijke afvoer* |
| C | VST3 / VST4 | Natuurlijke toevoer, mechanische afvoer (mechanische ventilatie) |
| D | VST5 / VST6 | Mechanische toevoer en afvoer (balansventilatie) |
*Bij dit systeem blaast een ventilator verse lucht naar binnen. De lucht wordt afgevoerd via ventilatieroosters.
Poll