Hoe belangrijk vindt Nederland de energietransitie nog?
NME 2024: de hybride warmtepomp heeft de toekomst
Nu de energietransitie een aantal jaren op gang is, zien we dat de bezorgdheid over het klimaatprobleem onder Nederlanders niet verder toeneemt. Ook het gevoel van urgentie om in actie te komen lijkt wat over het hoogtepunt heen. Tegelijkertijd is het vertrouwen afgenomen dat we in 2050 helemaal van het aardgas af zullen zijn. De meeste mensen zijn wél nog steeds bezig met duurzame oplossingen in hun woning. Een lagere energierekening is daarbij de belangrijkste motivatie, al zijn de zorgen over de hoge energieprijzen (iets) minder groot dan vorig jaar. Dat zijn enkele van de resultaten die naar voren komen uit de Nationale Monitor Energietransitie 2024. Dit jaarlijkse onderzoek laat ook zien dat steeds meer mensen de warmtepomp als een serieus alternatief voor de cv-ketel beschouwen.
Nationale Monitor Energietransitie: de stand van zaken in Nederland
De energietransitie is geen toekomstplan meer. Iedereen heeft er direct of indirect mee te maken. Maar wat vinden we daar in Nederland van? Hoe gaan we met nieuwe ontwikkelingen om? En welke plannen hebben we? Feenstra volgt op de voet hoe Nederland naar de energietransitie kijkt. Jaarlijks voert MWM2 in opdracht van Feenstra de Nationale Monitor Energietransitie (NME) uit, een grootschalig, representatief onderzoek dat ieder jaar in januari plaatsvindt. Een aantal opmerkelijke resultaten van de NME 2024 vindt u in dit artikel.
De bezorgdheid over het klimaat neemt iets af
Net als in voorgaande jaren maken de meeste Nederlanders zich zorgen over het klimaat. Toch lijkt de bezorgdheid iets af te nemen. Twee jaar geleden was het aandeel van mensen die zich ‘een beetje’ of ‘veel’ zorgen maken nog 78%, dit jaar is dat gedaald tot 73%. Nog altijd zijn het vooral ouderen die ongerust zijn over het klimaat. Hoogopgeleide respondenten hebben aanzienlijk meer klimaatzorgen dan laagopgeleiden.
Over dertig jaar van het gas af? Misschien.
Volgens het Klimaatakkoord zou in Nederland de uitstoot van broeikasgassen in 2050 met 95% moeten zijn afgenomen. Dat zou betekenen dat we dan ook (bijna) helemaal van het aardgas af zijn. Vorig jaar dacht nog 41% van de NME-deelnemers dat aardgas over dertig jaar volledig zou zijn vervangen door duurzame alternatieven. Dit jaar heeft nog maar 32% daar vertrouwen in.
In actie komen voor een lagere CO2-uitstoot is minder urgent geworden
Het gevoel van urgentie ontwikkelt zich in lijn met de bezorgdheid. Hoe urgent vindt u het om in actie te komen voor het verlagen van uw eigen CO2-uitstoot? In 2022 antwoordde 75% van de respondenten op die vraag met ‘zeer urgent’ of ‘enigszins urgent’. Dit jaar is dat nog maar 70%. Dat hoeft natuurlijk niet te betekenen dat we het onderwerp minder belangrijk vinden. Het is ook goed mogelijk dat veel mensen de afgelopen twee jaar verduurzamingsmaatregelen hebben getroffen en dat daardoor de urgentie is afgenomen.
Vooral hoogopgeleiden zijn bewust bezig met verduurzamen
Het aandeel van mensen die bewust bezig zijn met duurzame oplossingen in en om het huis ligt 5% lager dan vorig jaar. Hier is een groot verschil zichtbaar in opleidingsniveau. Dit jaar is 62% van de mensen met een hogere opleiding bewust bezig met verduurzamen, terwijl dat maar voor 41% van de laagopgeleiden geldt.
Zonnepanelen zijn nog altijd aan een opmars bezig
De meest voor de hand liggende actie om energiezuiniger te worden is nog altijd: de verwarming lager zetten. Maar liefst 84% van de deelnemers aan de Nationale Monitor Energietransitie geeft aan dat ze dat de afgelopen tijd hebben gedaan. Daarnaast houdt ruim twee derde van de mensen het energieverbruik de laatste jaren scherper in de gaten dan vroeger. Voor de meest zichtbare verandering moeten we ook dit jaar weer omhoog kijken: bij 46% van de ondervraagden liggen zonnepanelen op het dak. Vorig jaar was dat nog maar bij 38% het geval.
Net als de afgelopen jaren is de bereidheid groot om zelf te investeren in verduurzaming. Ruim driekwart van de ondervraagden wil in de toekomst de portemonnee trekken om de woning energiezuiniger te maken. Het is niet verrassend dat vooral woningeigenaren (87%) willen investeren in energiebesparende maatregelen, maar opmerkelijk genoeg is ook ruim de helft van de huurders ertoe bereid. De wil om te verduurzamen heeft vooral financiële redenen. Driekwart van de NME-deelnemers noemt een lagere energierekening als één van de belangrijkste redenen. Met 61% is het milieu overigens een goede tweede. De zorgen over de hoge energieprijzen zijn iets afgenomen, maar nog altijd groot. Van de groep mensen met een laag inkomen zegt 43% zich veel zorgen te maken over de ontwikkeling van de energieprijzen.
Isolatie en zonnepanelen hebben een positieve klank
De Nationale Monitor Energietransitie peilde ook hoe positief of negatief de deelnemers staan tegenover verschillende duurzame energieoplossingen. Het isoleren van de woning (87%) en het installeren van zonnepanelen (76%) hebben duidelijk het meest positieve imago. De hybride warmtepomp heeft voor slechts 49% van de ondervraagden een positieve klank.
Er is toekomst voor de warmtepomp
De warmtepomp roept misschien niet bij iedereen positieve associaties op, maar de techniek heeft inmiddels wél een stevige positie verworven met het oog op de toekomst. Op de vraag wat de vervanger wordt als de cv-ketel het nú zou begeven, is voor 41% van de ondervraagden het antwoord: een (hybride of all-electric) warmtepomp.
Het wachten is (nog steeds) op de overheid
Veel Nederlanders maken zich zorgen over het klimaat en vinden het hoog tijd om in actie te komen om hun huis energiezuiniger te maken. Bovendien zijn ze bereid om zélf te investeren in de verduurzaming van de woning. Maar als het gaat om het nemen van initiatieven, is en blijft de blik gericht op de overheid. Vooral het Rijk (74%) moet volgens veel deelnemers aan de NME 2024 in actie komen, maar ook van de gemeenten (60%) wordt veel verwacht. Helaas is er net als vorig jaar nog niet veel vertrouwen in de kennis en kunde van de overheid op het gebied van verduurzaming. Gelukkig is er wel een opwaartse lijn te zien: in 2023 vond 40% de Rijksoverheid deskundig of zeer deskundig en dit jaar is dat al 47%. Daarmee komt de overheid overigens nog lang niet in de buurt van het vertrouwen dat installatie- en onderhoudsbedrijven hebben. Maar liefst 78% van de ondervraagden vindt dat die bedrijven (zeer) deskundig zijn als het gaat om het energiezuinig maken van woningen.
De zevende editie van de Nationale Monitor Energietransitie
Ieder jaar laat Feenstra onderzoek doen naar het beeld dat we in ons land hebben van de energietransitie. Daarvoor wordt een representatieve groep Nederlanders geselecteerd. De bedoeling van het onderzoek is om de ontwikkeling in kaart te brengen van onze kijk op duurzaam en energiezuinig wonen, nu en in de toekomst. In 2024 heeft de Nationale Monitor Energietransitie voor de zevende keer plaatsgevonden.
Poll