Ltv is in véél woningen mogelijk
Duurzamer verwarmen kan in 60% van de bestaande woningen
Voor lagetemperatuurverwarming (ltv) is niet iedere bestaande woning of installatie geschikt. Als de isolatie onvoldoende is, houdt het huis te weinig warmte vast. Maar een recent onderzoek van WarmingUP laat zien dat ltv in veel méér huizen mogelijk is dan we tot nu toe dachten. Zonder dat u uw huis eerst ingrijpend moet isoleren of zelfs verbouwen. Dat is goed nieuws voor gemeenten die warmtenetten willen uitbreiden. Maar het betekent óók dat overstappen op een (hybride) warmtepomp voor veel meer woningeigenaren nu al mogelijk of interessant is.
Over warmtenetten en de hybride warmtepomp
Het onderzoekscollectief WarmingUP is vooral geïnteresseerd in de rol die warmtenetten kunnen spelen bij de energietransitie. Een warmtenet (dat we ook vaak stadsverwarming noemen) is vooral rendabel als het zijn warmte kan leveren aan woningen met een lagetemperatuursysteem. Er is dan weinig of geen extra energie nodig om een temperatuurniveau te bereiken dat voldoende is voor het verwarmen van de woning. Voor warmtebedrijven en woningcorporaties is het dus belangrijk om te weten hoeveel woningen al geschikt zijn voor lagetemperatuurverwarming (ltv). Maar de uitkomsten van het WarmingUP-onderzoek zijn niet alleen interessant voor het maken van warmtenet-plannen. Want als een woning geschikt is voor ltv, komt ook de (hybride) warmtepomp in beeld.
Belangrijk om te weten: warmtepompen zijn beperkt leverbaar
Feenstra is graag iedere dag aan de slag met het installeren van duurzame installaties. Helaas zijn de mogelijkheden om warmtepompen te leveren en installeren op dit moment beperkt. Jammer genoeg hebben we geen invloed op de verschillende oorzaken van het probleem. We informeren u altijd open en eerlijk en dat doen we ook in dit geval: overweegt u de aanschaf van een warmtepomp, dan krijgt u te maken met een lange levertijd.
Wat doet een lagere aanvoertemperatuur met het comfort in huis?
Tussen 2020 en 2022 heeft Feenstra samen met onder meer Deltares en Leiderdorp Instruments een uitgebreid onderzoek uitgevoerd naar het comfort van lagetemperatuurverwarming. Het onderzoek is uitgevoerd in 220 woningen. Die geselecteerde woningen vormen een representatieve mix van oud en nieuw (bouwjaren tussen 1875 en 2009) én van verschillende woningtypen (vrijstaand, hoekwoningen, rijtjeshuizen en appartementen). Het onderzoeksteam kon de cv-ketels op afstand beheren en verlaagde stap voor stap in een aantal woningen de aanvoertemperatuur van het water in de cv naar 55°C. Om een goede vergelijking te kunnen maken, was er ook een controlegroep bij wie de aanvoertemperatuur níét werd verlaagd. De deelnemende bewoners wisten tijdens het onderzoek niet tot welke groep zij behoorden. Maandelijks vulden alle deelnemers een enquête in over het verwarmingscomfort in hun woning.
Verrassende uitkomsten
De uitkomsten van het onderzoek zijn ronduit verrassend. Zelfs bij winterse omstandigheden gaf maar een kleine groep bewoners aan dat het oncomfortabel koud werd in huis. Na een periode van twee jaar is de conclusie van de onderzoekers dat 60% van de woningen in het onderzoek verwarmd kunnen worden met een aanvoertemperatuur van 55°C. En in maar liefst 95% van de woningen is een aanvoertemperatuur van 70°C al voldoende. Dit betekent dat een hybride warmtepomp de woning het grootste deel van het jaar kan verwarmen zonder hulp van de cv-ketel.
In oude huizen is het lang niet altijd koud
Voor het onderzoek werden de woningen verdeeld in drie groepen:
- bouwjaren vóór 1974
- bouwjaren tussen 1974 en 1991
- bouwjaren ná 1991
Vooraf was de verwachting dat met name in de eerste groep (gebouwd vóór 1974) het comfort zou afnemen bij een lage aanvoertemperatuur in de cv. Dat bleek niet zo te zijn. In de oudere woningen had de lagere aanvoertemperatuur hetzelfde effect op het comfort als in de recent gebouwde woningen. Een verklaring daarvoor zou kunnen zijn (maar dat is niet onderzocht) dat in de loop van de tijd de isolatie in veel oude huizen al flink is verbeterd. Daar komt bij dat de radiatoren in oudere woningen vaak overgedimensioneerd zijn. Dat betekent dat ze eigenlijk onnodig groot zijn voor een aanvoertemperatuur van 70°C tot 90°C. Zulke radiatoren zijn dus in staat om de kamer ook met een lagere aanvoertemperatuur effectief te verwarmen.
Cv-installatie goed inregelen
Voordat het onderzoek van start ging, besteedde Feenstra extra aandacht aan het waterzijdig inregelen van de cv-installatie. Dat betekent dat de doorstroming van het water in het systeem wordt afgestemd op de capaciteit van de verschillende radiatoren. Een cv-ketel waarvan het vermogen zo efficiënt mogelijk is afgesteld en een nauwkeurig ingeregeld afgiftesysteem zijn nodig voor een optimaal comfort en een minimaal energieverbruik. Dat geldt voor iedere vorm van centrale verwarming, maar zeker voor een ltv. Als de woning verwarmd wordt met een ltv, is het vaak ook verstandig om de thermostaat in de nacht minder laag te draaien. Het koelt dan minder af en in de ochtend kan de cv-ketel met relatief weinig vermogen de woning weer op temperatuur brengen.
Zelf testen?
Om optimaal te kunnen functioneren, is het belangrijk dat de cv-installatie vakkundig wordt afgesteld. Het is dan ook niet verstandig om zelf de instellingen te veranderen. het afstellen van een cv-ketel is nu eenmaal geen doe-het-zelfklusje. De aanvoertemperatuur is bovendien niet de enige instelling die invloed heeft op het gasverbruik van de cv-ketel en het comfort in uw huis. Maakt u binnenkort een afspraak voor regulier onderhoud van uw cv-ketel? Of staat er al een afspraak in de planning? Vraag dan de servicemonteur naar de mogelijkheden.
Wat is WarmingUP?
WarmingUP is een collectief waarin enkele tientallen bedrijven, gemeenten, onderzoeksinstellingen en andere organisaties samenwerken. Feenstra is een van de partners. De deelnemers en partners in WarmingUP willen kennis verzamelen om collectieve warmtesystemen (warmtenetten) in de praktijk betrouwbaar, duurzaam en betaalbaar te maken. Voor het onderzoek waarover dit artikel gaat, werkte Feenstra samen met:
- systeembeheerder voor duurzame energie en innovatie Capturam,
- onderzoeksinstituut Deltares,
- leverancier van duurzame infrastructuur Firan,
- leverancier van industriële meetapparatuur Leiderdorp Instruments en
- energieleverancier Vattenfall.
Poll