14 Ventilatiefeiten voor een gezond binnenklimaat

Groente en fruit eten, regelmatig bewegen en… ventileren!

Bij een gezond leven denken we waarschijnlijk allemaal aan dezelfde dingen: regelmatig bewegen, stress vermijden, niet te vet eten, dagelijks groente en fruit, niet roken, veel water drinken en weinig of geen alcohol. In dat rijtje ontbreekt een gezondheidsadvies dat van levensbelang is. Voldoende ventileren! Wonen of werken in een slecht geventileerde ruimte kan ernstige gevolgen hebben voor onze gezondheid. Er is dan ook alle reden om eens kritisch na te denken over de ventilatie bij u in huis. Als u de volgende veertien ventilatiefeiten langsloopt, is de kans groot dat ook u de luchtkwaliteit in uw woning nog kunt verbeteren.

Veertien ventilatiefeiten voor een gezond binnenklimaat

1. Vier soorten ventilatiesystemen

In de loop van de jaren (of eigenlijk: eeuwen) is er heel wat veranderd in de manier waarop we onze woningen voorzien van frisse lucht. We kunnen de verschillende ventilatiesystemen verdelen in vier categorieën:

• Ventilatiesysteem A
  Natuurlijke aanvoer en natuurlijke afvoer. Bij dit systeem wordt de frisse lucht in huis helemaal geregeld met behulp van kieren, open ramen, open deuren en/of ventilatieroosters. Heeft uw woning ventilatiesysteem A, zorg er dan voor dat er altijd voldoende roosters, ramen of deuren openstaan. Sluit u in de winter de openingen voor frisse lucht af, dan wordt het al snel ongezond in huis.
  
  
• Ventilatiesysteem B
  Mechanische aanvoer en natuurlijke afvoer. Bij woningen met systeem B zuigt een mechanische ventilator frisse lucht van buiten aan. Via ventilatiekanalen bereikt de frisse lucht alle kamers van het huis. Door roosters en/of open ramen wordt de vervuilde lucht naar buiten afgevoerd. In de praktijk laat de afvoer van vochtige lucht uit bijvoorbeeld badkamer en keuken bij systeem B vaak te wensen over. Dit systeem komt in Nederland weinig voor.
  
  
• Ventilatiesysteem C
  Natuurlijke aanvoer en mechanische afvoer. Bij dit systeem zorgt een mechanische installatie ervoor dat met name in de badkamer, het toilet en de keuken de vervuilde en vochtige lucht wordt afgezogen. De onderdruk die daardoor ontstaat zorgt ervoor dat frisse lucht door open ramen en ventilatieroosters wordt aangezogen.
  
  
• Ventilatiesysteem D
  Mechanische aanvoer en mechanische afvoer, met warmteterugwinning. Dit mechanische ventilatiesysteem noemen we ook wel een warmteterugwin(wtw)-systeem of balansventilatie. De vervuilde lucht wordt mechanisch afgezogen en verse lucht wordt mechanisch de woning in geblazen. Omdat de verse lucht via een warmtewisselaar eerst wordt opgewarmd, gaat er weinig warmte verloren. D is daardoor het meest energiezuinige ventilatiesysteem.

2. Ventilatie in nieuwe woningen

In het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) zijn de wettelijke regels vastgelegd waar nieuwe woningen aan moeten voldoen. (Het Bbl is de opvolger van het Bouwbesluit.) In een nieuwe woning is een mechanisch ventilatiesysteem verplicht. In het Bbl is de hoeveelheid lucht vastgelegd die het ventilatiesysteem per seconde moet kunnen verversen. De regels zijn helder, maar (uiteraard) nogal technisch. De gedetailleerde informatie is te vinden op de website van het Informatiepunt Leefomgeving.

3. Ruimte onder de deuren

Welk ventilatiesysteem er in uw huis ook is, het is belangrijk dat frisse lucht zich kan verspreiden van de ene kamer naar de andere. Zorg er daarom voor dat er onder de binnendeuren minstens anderhalve centimeter ruimte is.

4. Ventileren na douche of bad

Als u onder de douche of in bad bent geweest, is het warm en vochtig in de badkamer. Dan lijkt het logisch om even een raam open te zetten, maar dat is het niet altijd. Laat het raam in ieder geval dicht als het buiten koud is. De koude lucht die u dan naar binnen haalt, veroorzaakt namelijk condensvorming. Daardoor wordt het nóg vochtiger in de badkamer. Heeft u een mechanisch ventilatiesysteem, laat het ventileren van de badkamer dan daaraan over. Kunt u uw badkamer niet ventileren met een raam of ventilatiesysteem, overweeg dan het installeren van een ontluchtingsinstallatie en/of een luchtontvochtiger.

5. Raam open voor frisse lucht

Even een raam openzetten is (bijna) altijd goed voor uw gezondheid. En voor uw humeur. Als u voor de ventilatie vooral afhankelijk bent van open ramen en deuren, moet u uw woning dagelijks minimaal een kwartier op deze manier luchten. Met name in de winter is het natuurlijk wél verstandig om erop te letten dat u via het open raam niet zoveel kou naar binnen laat dat de stookkosten te hoog oplopen. Heeft u een wtw die goed werkt? Dan is het voor de luchtkwaliteit niet nodig om een raam open te zetten, maar het mág natuurlijk wel.

6. Raam open als het regent

Ook als het regent, is het zinvol en gezond om het raam even open te zetten. Misschien wel juist als het regent, want kleine stofdeeltjes worden door de regen weggespoeld, waardoor de buitenlucht nog iets schoner is dan anders. Maar let er tijdens een fikse bui wel een beetje op hoe de wind staat…

7. Gastoestellen

Met name in oudere woningen vinden we soms nog een gashaard of een open geiser. Zo’n toestel onttrekt zuurstof aan de lucht in huis. Bij onvoldoende ventilatie neemt de luchtkwaliteit daardoor snel af. Bovendien is het gevaar van een koolmonoxidevergiftiging relatief groot. Vervang als het even kan de geiser of gashaard door een moderne, veilige oplossing. Laat het toestel in ieder geval regelmatig controleren en onderhouden door een erkende vakman of vakvrouw. Dat is overigens óók belangrijk bij een moderne cv-ketel.

8. Roken

Dat roken slecht is voor uw gezondheid, hoeven we u ongetwijfeld niet te vertellen. In huis roken heeft bovendien ernstige gevolgen voor de kwaliteit van het binnenklimaat. Roken is op die manier slecht voor u én voor uw huisgenoten en bezoekers. Dus áls u wilt roken, doe dat dan in ieder geval in de buitenlucht.

9. Stoken

Een houtkachel klinkt gezellig, maar een duurzame manier van verwarmen is het in de meeste gevallen niet. Bij het stoken van hout komt zowel in huis als buiten veel fijnstof vrij, terwijl het gevaar van een koolmonoxidevergiftiging aanzienlijk is. Een open haard of houtkachel gebruiken zonder goed te ventileren is levensgevaarlijk.

10. Koken

Hoe goed uw afzuigkap ook is, bij het koken komen er vrijwel altijd stoffen vrij die niet goed zijn voor de kwaliteit van de lucht in huis. Zet tijdens en na het koken als het even kan een raam open. Heeft u een goed werkende wtw? Dan is frisse lucht via een open raam niet nodig.

11. Kaarsen

Een goede sfeer is natuurlijk wél bevorderlijk voor uw gezondheid. En kaarsen kunnen zeker bijdragen aan de gezelligheid in huis. Maar ze produceren ook fijnstof. Mensen met luchtwegklachten kunnen daar last van hebben, zeker als er in een kleine ruimte veel kaarsen branden. Beperk het gebruik van kaarsen dus en zorg in ieder geval voor voldoende aanvoer van frisse lucht.

12. Vloerbedekking en gordijnen

Tapijten, vloerbedekking en gordijnen kunnen zonder dat u het merkt zorgen voor veel stof in huis. De kwaliteit van de lucht gaat erop vooruit als u ze zo goed mogelijk stofvrij houdt.

13. Zonwering en ventilatie

Wanneer u in de zomer overdag niet thuis bent, houd dan de gordijnen dicht en gebruik de zonwering, als uw woning die heeft. Maar sluit níét de ventilatieroosters af.

14. Wanneer is de lucht fris en gezond genoeg?

Het is niet makkelijk om te bepalen wanneer de lucht in huis fris en gezond is. Wilt u dat objectief vaststellen, dan zijn een CO2-meter en een vochtmeter handige hulpmiddelen. Hangt u in elke kamer een CO2-meter en een vochtmeter, dan bent u altijd op de hoogte van de luchtkwaliteit. En zo nodig kunt u erop inspelen met uw ventilatiesysteem.