Duitsland schakelt over op aardgas… hoe kan dat?
Duitsland en Nederland: verschillende routes naar verduurzaming
In Nederland spannen we ons in om zoveel mogelijk woningen van het aardgas af te halen. Ondertussen lijken onze oosterburen aardgas juist te zien als een klimaatvriendelijke energiebron: daar kan een woningeigenaar subsidie krijgen bij de aanschaf van een cv-ketel op aardgas. Onbegrijpelijk! Of ligt het toch nét even anders? In dit artikel leggen we uit hoe het zit.
Nederland wil 60% minder CO2-uitstoot in 2030
In zo’n 90% van de Nederlandse woningen zorgt nog altijd een cv-ketel op aardgas voor de verwarming. Stoken met aardgas veroorzaakt een behoorlijke CO2-uitstoot en daar willen we van af. De plannen van het huidige kabinet (Rutte-IV) zijn gericht op een CO2-uitstoot die in 2030 al 60% lager is dan in 1990. Twintig jaar daarna, in 2050, moet de uitstoot van broeikasgassen in Nederland tot nul zijn teruggebracht. Om dat voor elkaar te krijgen, probeert de overheid het verduurzamen van woningen aantrekkelijker te maken, bijvoorbeeld in de vorm van subsidies.
Duitsland stookt nog met brandolie en steenkool
De ambities van Duitsland zijn net zo duurzaam als die van ons. Ook onze oosterburen streven ernaar om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Maar de uitgangssituatie is in Duitsland totaal anders dan bij ons. In minder dan de helft van de Duitse woningen vinden we een cv-ketel op aardgas. Ruim een kwart van de huizen stookt nog op brandolie, propaan of zelfs steenkool. Dat zijn fossiele brandstoffen die véél meer vervuiling en CO2-uitstoot veroorzaken dan aardgas. Door de verouderde verwarmingssystemen te vervangen door moderne hr-ketels op aardgas, kan Duitsland relatief snel een flinke milieu- en klimaatwinst boeken. Om definitief van de CO2-uitstoot af te komen, moeten de cv-ketels wel vóór 2050 worden vervangen door duurzame alternatieven.
Duitsland geeft subsidie op aardgas, maar wél onder voorwaarden
Ruil je een olieketel of kolenkachel in voor een zuinige hr-cv-ketel, dan zijn er in Duitsland inderdaad subsidiemogelijkheden. Maar die subsidie krijg je niet zo maar. Alleen wanneer je als woningeigenaar je huis grondig isoleert of een zonneboiler of biomassaketel laat installeren, kom je voor de subsidie in aanmerking. Bovendien moet de nieuwe cv-ketel geschikt zijn om op een later moment aan te vullen met een duurzaam systeem, zoals een warmtepomp. Overigens geldt in Duitsland: hoe duurzamer de maatregelen die de woningeigenaar neemt, des te hoger is de subsidie. Wanneer het huis geschikt is voor een aardgasloze oplossing, is de kans dus groot dat een eigenaar die aan verduurzaming denkt de cv-ketel overslaat en direct kiest voor een all-electric warmtepomp.
Afhankelijk van Russisch gas
De inval van Rusland in Oekraïne, in februari 2022, heeft grote gevolgen gehad voor de energiemarkt. Vóór de oorlog in Oekraïne was 55% van het aardgas in Duitsland afkomstig uit Rusland. Net als de andere West-Europese landen probeert Duitsland minder afhankelijk te worden van Russisch aardgas. Op verschillende plaatsen in het land worden grote terminals gebouwd voor de aanvoer van vloeibaar aardgas (liquid natural gas). Verder heeft Duitsland de inzet van steenkool en bruinkool opgevoerd. Daardoor is voor de elektriciteitscentrales minder aardgas nodig. Ondertussen proberen onze oosterburen ook het aandeel duurzame energie (met name wind en zon) zo snel mogelijk te vergroten. De regering heeft ook besloten om enkele kerncentrales die in 2022 zouden sluiten, langer open te houden. Tot nu toe heeft Duitsland de subsidieregelingen waarmee consumenten kunnen overstappen van brandolie op aardgas nog niet aangepast. Uiteraard is het mogelijk dat daar in de komende tijd verandering in komt.
Duitsland en Nederland hebben hetzelfde doel
In Nederland hebben wij de overstap van olie en steenkool naar aardgas al ruim een halve eeuw geleden gemaakt. Vervolgens zijn in de loop van de tijd de verouderde cv-ketels weer vervangen door efficiënte hr-ketels - en ook dát gebeurde meestal met subsidie. Er zijn dus verschillen tussen Duitsland en Nederland, maar wie goed kijkt, ziet dat het beleid om woningen duurzamer te maken in beide landen op hetzelfde neerkomt. Zeker op de lange termijn. Op weg naar 2050 streven Duitsland én Nederland ernaar om alle woningen CO2-neutraal te verwarmen. We zijn op weg naar dezelfde bestemming, maar via verschillende routes.
De hybride warmtepomp is ook een tussenstap
Van aardgas en andere fossiele brandstoffen willen we zo snel mogelijk af. Toch begrijpt iedereen dat we niet van de ene dag op de andere volledig kunnen overschakelen op duurzame energiebronnen. Verduurzamen gaat nu eenmaal stap voor stap. In Duitsland betekent dat in een aantal gevallen: van brandolie naar aardgas. In Nederland zijn we al iets verder, maar ook wij nemen nog tussenstappen op weg naar het uiteindelijke doel. De hybride warmtepomp is zo’n tussenstap. Veel woningen zijn niet voldoende geïsoleerd voor een all-electric warmtepomp of het afgiftesysteem (de radiatoren) is er niet geschikt voor. Zulke woningen kunnen nog niet helemaal van het aardgas af, maar het is wél mogelijk om de CO2-uitstoot aanzienlijk te verminderen: met een hybride warmtepomp.
Lees meer over de hybride warmtepomp en doe de warmtepompkiezer