De hybride warmtepomp bespaart (véél!) gas
Niet van het aardgas af, wél minder verbruiken
Met een hybride warmtepomp zetten we een stap op weg naar een toekomst zonder CO₂-uitstoot. Op de meeste dagen van het jaar verbruikt het systeem wel elektriciteit, maar geen aardgas. Alleen op heel koude dagen springt de cv-ketel bij en hebben we nog wat aardgas nodig. Dat is de theorie. Maar werkt het ook echt? In 2019 is een groot onderzoek begonnen naar de prestaties van warmtepompen in de praktijk. Conclusie: de hybride warmtepomp werkt écht!
Bijna 70% minder gasverbruik
De resultaten van het onderzoek laten zien dat de hybride warmtepomp gemiddeld ongeveer twee derde van de cv-warmtevraag voor zijn rekening neemt. Een woning met een hybride warmtepomp verbruikt dus gemiddeld bijna 70% minder gas dan een woning met alleen een traditionele cv-ketel op aardgas. Daardoor hebben we de mogelijkheid om in veel huizen die nog niet helemaal van het aardgas af kunnen, nú al de CO₂-uitstoot behoorlijk te verminderen. Zo reduceren we het aardgasverbruik aanzienlijk. Niet alleen in theorie, maar ook in de praktijk.
Onderzoek in 600 woningen
Het onderzoek ‘Installatiemonitor’ is van start gegaan in het najaar van 2019. In zo’n 600 woningen hebben de onderzoekers 24 uur per dag de warmtevraag gemeten en daarnaast het energieverbruik van de warmtepomp en de cv-ketel. Ook de productie van de zonnepanelen en/of zonneboiler (als die er waren) werd voortdurend in de gaten gehouden.
Strenge winter
We waren natuurlijk vooral benieuwd wat er zou gebeuren wanneer het buiten vriest dat het kraakt. De eerste winter die binnen de onderzoeksperiode viel, was één van de warmste ooit. Maar de winter van 2020-2021 was een stuk kouder. Daardoor geven de resultaten van het onderzoek een evenwichtig beeld van de invloed van de hybride warmtepomp op het aardgasverbruik. De metingen van Installatiemonitor zijn doorgegaan tot en met 30 juni 2021. Het definitieve onderzoeksrapport is in de herfst van 2021 verschenen.
“Iedere maand honderd euro goedkoper uit.”
Het onderzoek ‘Installatiemonitor’ is degelijk en betrouwbaar. Toch wilden we de resultaten graag laten bevestigen door een bewoner die onlangs een hybride warmtepomp liet installeren. We spraken met Jan de Jong uit ’t Harde. In zijn huis staat sinds november 2019 een hybride warmtepompsysteem van Remeha. “We wilden vooral een positieve bijdrage aan het milieu leveren. Daarnaast zagen we de gasprijs stijgen, terwijl de prijs van stroom juist daalde. Met een warmtepomp hoopten we de energierekening wat omlaag te krijgen.” De vrijstaande woning dateert uit 1956, in 2000 is er een stuk aangebouwd. Overal in het huis zorgen cv-radiatoren voor de warmte, in het nieuwe gedeelte ligt vloerverwarming op de begane grond en in de badkamer.
Jan wilde aanvankelijk zijn huis gaan verwarmen met een aardwarmte-installatie. Daarvoor zou een ingrijpende verbouwing nodig zijn en de kosten kwamen neer op zo’n € 80.000,-. “Dat was me te gortig. Ik ben met Feenstra gaan praten en we kwamen uit op een hybride warmtepomp. Bij de verbouwing in 2000 is in het hele huis dubbel glas gekomen en de spouwmuren had ik al eerder laten isoleren. Het huis houdt daardoor voldoende warmte vast, ik krijg het ook in de winter prima warm. In het eerste jaar met de warmtepomp is het gasverbruik met bijna twee derde afgenomen. Daar staat natuurlijk wel een hoger stroomverbruik tegenover. Maar per saldo heb ik een flinke besparing gerealiseerd." Als enige minpunt noemt Jan het geluid van de buitenunit. “Dat is me tegengevallen.” Er zijn diverse factoren die van invloed kunnen zijn op de mate waarin bewoners last hebben van het geluid van de warmtepomp. Eén van de manieren om overlast tegen te gaan is een geluidwerende omkasting. Jan de Jong overweegt om het probleem op die manier op te lossen.
Wat betekent de hybride warmtepomp voor het elektriciteitsnet?
Elektriciteit gaat een centrale plaats innemen in onze energievoorziening. Hoewel ook warmtenetten en waterstof een rol zullen spelen, wordt elektriciteit steeds belangrijker. Dat heeft gevolgen voor ons elektriciteitsnet. De onderzoekers van Installatiemonitor hebben daarom óók gekeken naar de netbelasting die een warmtepomp oplevert. Als het om de hybride warmtepomp gaat, lijkt dat mee te vallen. Op koude dagen zou de warmtepomp het hardst moeten werken om de radiatoren warm te krijgen, maar juist dan neemt de cv-ketel het over. De elektriciteitsvraag van een hybride warmtepomp wordt daardoor nooit extreem groot. Voor all-electric warmtepompen ligt dat anders. Die zorgen wél voor een flinke belasting van het net. Wanneer het aantal woningen met een all-electric warmtepomp toeneemt, kan dat in bepaalde straten en wijken voor problemen zorgen. Om die reden zijn de netbeheerders hard aan het werk om het elektriciteitsnet in Nederland te verzwaren.
Installatiemonitor
Het onderzoek Installatiemonitor was een initiatief van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. De overheid gebruikt de resultaten van het onderzoek voor het beleid op het gebied van CO₂-uitstoot en energietransitie. Adviesbureau BDH uit Harderwijk voerde het onderzoek uit. Installatiemonitor werd ondersteund door diverse organisaties, zoals netbeheerders Liander en Stedin en Techniek Nederland, de brancheorganisatie van de technieksector. Ook voor hen is het belangrijk om te weten wat warmtepompen in de praktijk presteren.
De hybride warmtepomp is nog (te) onbekend
Met de prestaties van de hybride warmtepomp zit het wel goed, maar aan de bekendheid moet nog wel iets gebeuren. Dat blijkt uit een ander onderzoek, dat jaarlijks in opdracht van Feenstra wordt gehouden. Volgens de Nationale Monitor Energietransitie 2022 heeft slechts iets meer dan de helft van de Nederlanders wel eens gehoord van de hybride warmtepomp. En als hen wordt gevraagd om uit te leggen wat het apparaat precies doet, blijven de meeste respondenten het antwoord schuldig. Uit de NME 2022 blijkt ook dat Nederlanders meer en meer bereid zijn om te investeren in klimaatvriendelijke maatregelen. Helaas schatten de meeste mensen de kosten van een hybride warmtepomp (veel) te laag in.
Hoe werkt een hybride warmtepomp?
Een warmtepomp is een apparaat dat warmte haalt uit de buitenlucht, de bodem of het grondwater. Heeft u een hybride verwarmingssysteem, dan zorgt de warmtepomp bijna het hele jaar door voor warmte en warm water in uw huis. Een warmtepomp werkt op elektriciteit. U verbruikt dus géén aardgas. Omdat een warmtepomp minder vermogen heeft dan een traditionele cv-ketel, wordt het water in de radiatoren minder warm. In een woning die niet héél goed geïsoleerd is, krijgt de warmtepomp het op koude winterdagen niet behaaglijk warm. Op zulke momenten komt de cv-ketel te hulp. Ook wanneer u lekker warm wilt douchen of het bad laat vollopen, kan het zijn dat de cv-ketel nog even bijspringt. Een hybride systeem verbruikt dus nog wél aardgas, maar veel minder dan een cv-ketel die dag in dag uit voor warmte én warm water moet zorgen.
De COP van de warmtepomp
Om het rendement van een warmtepomp te bepalen, maken we gebruik van de Coëfficient Of Performance (COP). Dit cijfer laat zien wat de verhouding is tussen de warmte die de warmtepomp afgeeft en de energie die daarvoor nodig is. Een COP van 4 betekent dat de warmtepomp 1 kWh elektriciteit verbruikt om 4 kWh warmte af te geven. Hoe hoger de COP, des te minder energie verbruikt de warmtepomp.
Poll