Stoot uw woning stikstof uit?
Stikstof: is dat úw probleem?
Al een paar jaar horen en lezen we veel over stikstof. Boeren, burgers en bouwbedrijven kregen met de stikstofproblematiek te maken. Maandenlang werd er bijna geen huis gebouwd. Ondertussen zoekt de politiek nog steeds naar een uitweg. Maar wat is stikstof eigenlijk? En op welke manier heeft u er iets mee te maken? Kunt u een bijdrage leveren aan de oplossing van het stikstofprobleem? In dit artikel leest u over het ontstaan van de stikstofcrisis, over de oorzaken en over de mogelijke oplossingen.
Wat is stikstof?
Om maar met de deur in huis te vallen: stikstof is het probleem niet. Bijna 80% van de lucht om ons heen bestaat uit stikstof. Voor de meeste planten is het een onmisbare voedingsbron. Wanneer we het over ‘het stikstofprobleem’ hebben, bedoelen we eigenlijk stikstofoxide en ammoniak. Stikstofoxide ontstaat wanneer stikstof en zuurstof zich met elkaar verbinden. Dat gebeurt vooral in de verbrandingsmotoren van auto’s, schepen en machines. Komen stikstof en waterstof met elkaar in aanraking, dan ontstaat ammoniak. Dat zien we met name terug in de landbouw. De vermenging van mest en urine in de stallen en het gebruik van kunstmest zijn de belangrijkste oorzaken van het ontstaan van ammoniak. Stikstofoxide en ammoniak verspreiden zich in de lucht en komen -vaak vele kilometers verderop- weer op de grond terecht. De neerslag van stikstofoxide en ammoniak op de grond noemen we de stikstofdepositie.
Welke rol speelt uw woning bij de stikstofproblematiek?
Stikstof is een groot maatschappelijk probleem geworden, waar we allemaal direct of indirect mee te maken hebben. In het diagram hieronder is te zien dat huishoudens niet de grootste stikstofproducenten zijn. Maar helemaal ‘onschuldig’ zijn we als bewoners van een huis ook weer niet. Wanneer we de cv-ketel, de gaskachel, het gasfornuis of de geiser gebruiken, stoten we niet alleen CO2 uit, maar ook stikstofoxide. Verbruikt u minder aardgas, dan neemt ook de hoeveelheid stikstof af die uw woning produceert.
De veroorzakers van het stikstofprobleem
De stikstof die op de Nederlandse bodem terechtkomt, is voor een groot deel afkomstig van de landbouw. Maar boeren zijn zeker niet de enige oorzaak. Een aanzienlijk deel van ‘onze’ stikstof waait vanuit het buitenland Nederland in. Helaas betekent dat niet dat we onze buurlanden de schuld kunnen geven van ons stikstofprobleem. De hoeveelheid stikstof die wij hier produceren en vervolgens ‘exporteren’ is namelijk vier keer zo groot als onze stikstof-import.
Wat kunt u doen aan het stikstofprobleem?
In het algemeen geldt: hoe minder fossiele brandstoffen uw woning verbruikt, des te kleiner is uw aandeel in het stikstofprobleem. Met andere woorden: als u uw huis duurzamer maakt, is dat niet alleen goed voor het klimaat, maar ook voor de kwaliteit van de lucht, de bodem en de natuur. Een extra reden om het energieverbruik in uw huis weer eens onder de loep te nemen. En misschien is dit wel hét moment om serieus na te denken over een duurzaam alternatief voor uw cv-ketel, boiler of geiser.
Wanneer u zich verdiept in de mogelijkheden om uw huis energiezuiniger te maken, komt u heel wat meningen, feiten en fabels tegen. In dit artikel hebben we er een aantal voor u verzameld. Overigens: hoe belangrijk het ook is om uw huis duurzaam te maken, energie besparen begint altijd bij uzelf.
Ook buitenshuis kunt u iets doen aan het verlagen van de stikstofuitstoot. De meeste mensen kunnen vooral winst behalen op het gebied van vervoer. Wie in plaats van de benzine- of dieselauto de fiets of de trein pakt, reist stikstofvrij. Kiest u toch voor de auto, dan is overstappen naar elektrisch rijden misschien een optie.
Waarom is er een stikstofprobleem?
Stikstofoxide en ammoniak verrijken de bodem. Dat klinkt mooi, maar is het niet. Sommige planten doen het prima op een bodem die rijk is aan voedingsstoffen, maar veel andere planten niet. Neemt de neerslag van stikstofoxide en ammoniak toe, dan neemt de biodiversiteit juist af. Dat betekent: minder plantensoorten en minder dieren, zoals insecten. Stikstof vormt daarom zeker voor belangrijke en kwetsbare natuurgebieden een bedreiging. Volgens het Wereld Natuur Fonds gaat het slecht met de natuur in Nederland; in onze natuurgebieden komen steeds minder planten en dieren voor. Maar hoge concentraties stikstofoxide en ammoniak zijn niet alleen slecht voor heidevelden, vlinders en vogels. Ook mensen kunnen er gezondheidsproblemen door krijgen. Stikstof kan onder meer leiden tot irritaties en ontstekingen aan de longen en de ogen.
Waar komt de stikstofproblematiek nu opeens vandaan?
In 2015 ging de Nederlandse overheid van start met het Programma Aanpak Stikstof (PAS). De bedoeling van het programma was om de uitstoot van stikstof te verminderen en de natuur te versterken. Om tegelijkertijd economische bedrijvigheid mogelijk te maken, gaf de overheid vergunningen voor veel (bouw)projecten in de buurt van natuurgebieden. Daar kwam in 2019 abrupt een einde aan. De Raad van State vond dat de vergunningen voor nieuwe stallen, woningen en andere bouwprojecten in strijd waren met de Europese natuurwetgeving. De gevolgen van die uitspraak waren groot. Voor bijna alle lopende en toekomstige projecten was plotseling een natuurvergunning nodig. Honderden bouwprojecten en weg- en waterwerken liepen vertraging op. En omdat er in een klein land als Nederland al gauw een natuurgebied in de buurt is, liggen veel projecten nog altijd stil.
Wat zijn de standpunten in het stikstofdebat?
Nederland stoot te veel stikstof uit, daar is bijna iedereen het wel over eens. Maar over een oplossing voor het probleem lopen de meningen behoorlijk uiteen. Er zijn mensen, organisaties en partijen die naar de boeren wijzen. Zij vinden dat de Nederlandse veestapel zou moeten inkrimpen. Anderen zijn van mening dat we in Nederland te veel gebieden hebben aangewezen als beschermde natuur. Daarnaast zijn er mensen die vinden dat de Nederlandse normen (de maximale stikstofdepositie per hectare) te streng zijn. Over de uiteindelijke oplossing zal in Den Haag én in de rest van het land de komende tijd nog veel gesproken worden. Terwijl die discussie bezig is, heeft de overheid al een aantal maatregelen genomen om de stikstofuitstoot te verlagen. Zo geldt op veel autosnelwegen inmiddels weer een maximumsnelheid van 100 kilometer per uur.
Poll