Elektrisch koken: waar moet u rekening mee houden?

Een inductiekookplaat werkt op basis van magnetische straling. Die straling zorgt voor warmte in de pan die op de kookplaat staat. Pannen op een inductieplaat worden vrijwel direct warm en de temperatuur van de pan is snel en nauwkeurig te regelen. Tilt u de pan op, dan koelt de kookplaat meteen weer af. Inductie is dan ook een veilige kooktechniek. Net als de keramische kookplaat is een inductiekookplaat vlak en dus makkelijk te reinigen. Bovendien is inductie van deze drie elektrische kookvormen de meest energiezuinige. Dat komt vooral door het verwarmen met behulp van magnetische straling. Die techniek zorgt ervoor dat er vrijwel geen energie verloren gaat; alle warmte gaat rechtstreeks naar de pan.

Klassiek, keramisch en inductie

Klassiek
Elektrisch koken is niets nieuws. Al meer dan honderd jaar geleden vond de Britse ingenieur Charles Belling het elektrische fornuis uit. De klassieke elektrische kookplaat is meestal een gietijzeren plaat die langzaam warm wordt. De elektrische kookplaat is stevig, maar er zitten ook wat nadelen aan. De plaat heeft veel tijd nodig om op te warmen en koelt ook langzaam weer af. Omdat de plaat niet vlak is, is schoonmaken soms een heel karwei. Bovendien bestaat het risico dat etensresten inbranden op de kookplaat. Deze manier van koken kost relatief veel stroom. Inmiddels komen we de klassieke elektrische kookplaat bijna niet meer tegen. Keramisch en inductie zijn nu de meest voorkomende vormen van elektrisch koken.

Keramisch
Bij de keramische kookplaat zijn de elektrische verwarmingselementen afgedekt met een glasplaat. Dat heeft nogal wat voordelen. Een keramische kookplaat ziet er strak uit en is makkelijk schoon te maken. Ook bij de keramische kookplaat worden de verwarmingselementen langzaam warm en blijven ze nog lang warm nadat u de temperatuur omlaag heeft gedraaid. Net als bij de klassieke elektrische kookplaat kan dat gevaarlijk zijn. Misschien denkt u daarbij in eerste instantie voor kinderen, maar ook voor ouderen kan een kookplaat die lang warm blijft een risico zijn. Overigens staat daar een voordeel tegenover; als u een gerecht nog even warm wilt houden, kunt u er gebruik van maken dat de kookplaat nog niet is afgekoeld.

Inductie
Een inductiekookplaat werkt op basis van magnetische straling. Die straling zorgt voor warmte in de pan die op de kookplaat staat. Pannen op een inductieplaat worden vrijwel direct warm en de temperatuur van de pan is snel en nauwkeurig te regelen. Tilt u de pan op, dan koelt de kookplaat meteen weer af. Inductie is dan ook een veilige kooktechniek. Net als de keramische kookplaat is een inductiekookplaat vlak en dus makkelijk te reinigen. Bovendien is inductie van deze drie elektrische kookvormen de meest energiezuinige. Dat komt vooral door het verwarmen met behulp van magnetische straling. Die techniek zorgt ervoor dat er vrijwel geen energie verloren gaat; alle warmte gaat rechtstreeks naar de pan.

Elektrisch koken wordt steeds populairder

Nog maar enkele jaren geleden waren veel Nederlanders huiverig om over te stappen van koken op gas naar elektrisch koken. Die twijfel lijkt langzaam maar zeker om te slaan in enthousiasme. Inmiddels is de inductiekookplaat de meest verkochte kookvorm in Nederland.

Wat kost elektrisch koken?

De aanschafprijs van een elektrische kookplaat met vier of meer kookzones varieert van zo’n € 200,- tot enkele duizenden euro’s. De gemiddelde prijs van een inductiekookplaat ligt rond € 600,-. De normale levensduur is gemiddeld ruim tien jaar. De keramische kookplaat is meestal iets goedkoper dan de inductiekookplaat. Bij normaal gebruik gaat een keramische kookplaat ruim vijftien jaar mee. Elektrisch koken is in het energieverbruik (nu nog) iets duurder dan koken op gas. Maar de verwachting is dat de aardgasprijs de komende jaren zal stijgen, terwijl de prijs van elektriciteit minder snel omhoog zal gaan. Van de elektrische kookvormen is inductie de zuinigste en dus de goedkoopste. Stapt u over van koken op gas naar elektrisch koken, dan moet u ook rekening houden met eventuele bijkomende kosten, voor nieuwe pannen en een aanpassing van de elektrische installatie. (Zie verderop in dit artikel.)

Is elektrisch koken beter voor het klimaat?

Gebruikt u nog een klassieke elektrische kookplaat, dan verbruikt u bij het koken aanzienlijk meer energie dan wanneer u op gas kookt. De keramische kookplaat is al een stuk zuiniger met energie, maar koken met inductie is de meest duurzame vorm van koken. De CO₂-uitstoot van inductie komt nu nog ongeveer overeen met koken op gas. Wekt u de stroom zelf op met zonnepanelen of neemt u groene stroom af, dan is inductie duidelijk de meest klimaatvriendelijke vorm van koken.

Bij elektrisch koken horen (soms) andere pannen

Bij een keramische kookplaat brengt de glasplaat boven de verwarmingselementen de warmte over op de bodem van de pan. Het is dus belangrijk dat de bodem van de pan volledig vlak is. Een gasbrander zorgt voor een vervorming van de bodem. Pannen waarmee u op gas heeft gekookt zijn niet langer geschikt voor een keramische kookplaat. Bij de inductiekookplaat ligt dat anders. Ook daar zet u de pan op een volledig vlakke glasplaat, maar het is de magnetische straling die de bodem van de pan verwarmt en níét de warmte van de glasplaat. Een volledig vlakke bodem is hier dus niet per se noodzakelijk. Pannen die u al op een gaskookplaat heeft gebruikt, kunnen zeker nog geschikt zijn voor inductie. Uiteraard moet u er wél op letten dat een gebruikte pan op de inductiekookplaat niet te veel wiebelt of krassen achterlaat. Voor inductie is het noodzakelijk dat de bodem van de bodem voldoende ferromagnetisch materiaal bevat. Om dat te testen hoeft u geen verstand van scheikunde te hebben. Pak er gewoon even een koelkastmagneet bij; blijft die aan de bodem plakken, dan zit u goed. Gaat u nieuwe pannen kopen voor uw keramische of inductiekookplaat, kijk dan altijd naar de symbolen op de verpakking.

Geschikt voor keramisch:
Symbool keramisch

Geschikt voor inductie:
Symbool inductie

Kookt u graag met een pan die nog van oma is geweest? Met een Chinese wok of een Marokkaanse tajine? Afscheid nemen is niet nodig. Voor de inductiekookplaat zijn speciale aanpassingsplaatjes verkrijgbaar, om pannen zonder magnetiseerbare bodem tóch te kunnen gebruiken. U kookt dan wel iets minder energiezuinig, omdat er meer warmte verloren gaat.

Wat verandert elektrisch koken in uw meterkast?

Overstappen op elektrisch koken kan gevolgen hebben voor de elektrische installatie in uw huis. De inductiekookplaat en de keramische kookplaat verbruiken allebei een behoorlijke hoeveelheid stroom. Daarvoor heeft u om te beginnen een speciaal stopcontact in uw keuken nodig. In uw meterkast heeft de kookplaat twee of drie extra groepen nodig. Woont u in een wat ouder huis, dan heeft u waarschijnlijk nog een aansluiting op het elektriciteitsnet van 1x25A. Voor een keramische of inductiekookplaat is een aansluiting van 1x35A of 3x25A nodig. Laadt u ook zelf uw elektrische auto op? Of heeft u een elektrische warmtepomp? Dan is het mogelijk dat u een nóg zwaardere aansluiting (3x35A) op het elektriciteitsnet nodig heeft. Nieuwbouwwoningen worden tegenwoordig vrijwel altijd opgeleverd met een drie-fasenaansluiting (3x25A of 3x35A). In een bestaande woning is een aanpassing van 1x25A naar 1x35A mogelijk. Die aanpassing is in veel gevallen gratis, meestal in combinatie met de plaatsing van een slimme meter. Laat u de aansluiting in uw bestaande woning aanpassen naar 3x25A of 3x35A, dan zijn daar kosten aan verbonden.

	Blijven koken op gas	Overstappen op inductie, verzwaring aansluiting niet nodig of naar 1x35A	Overstappen op inductie, verzwaring aansluiting naar 3x25A	Overstappen op inductie, verzwaring aansluiting naar 3x35A
Eenmalige aanpassing: stroomdraad, stopcontacten, extra groepen	€ 0,	€ 600,-	€ 600,-	€ 600,-
Eenmalige aanpassing zwaardere aansluiting	€ 0,	€ 0,-	€ 200,-	€ 200,-
Jaarlijkse netbeheerkosten*	€ 230,-	€ 230,-	€ 230,-	€ 887,-

*Tarieven STEDIN 2020

Is elektrisch koken wel veilig?

Koken op gas houdt altijd het risico in dat u uw handen brandt aan de vlam. Dat kan bij elektrisch koken niet, maar ook daar is het mogelijk dat u zich brandt aan een nog niet afgekoelde kookplaat. Dat gevaar is bij inductie overigens het minst groot, omdat de kookzones direct afkoelen als u een pan optilt. Eén op de vijf woningbranden begint in de keuken. Over het verschil in brandveiligheid tussen elektrisch koken en koken op gas zijn nog geen duidelijke cijfers. De experts gaan ervan uit dat koken op inductie de veiligste manier van koken is, omdat de kookplaat snel afkoelt. Ook de ingebouwde beveiligingen, zoals de automatische uitschakeling bij overkoken, dragen bij aan de veiligheid van de inductiekookplaat.
(Bron: Instituut Fysieke Veiligheid)

Zes uur: aan tafel!

Het is misschien niet meer zo stipt als vroeger, maar nog altijd schuift Nederland om een uur of zes massaal aan voor het avondeten. In heel veel keukens wordt er dus tussen vijf en zes uur gekookt. Als in al die keukens elektrisch wordt gekookt, wordt het óók spitsuur op het elektriciteitsnet. Het vermogen van een inductiekookplaat kan oplopen tot 11.000 watt. Dat is te vergelijken met vier wasmachines die aan het centrifugeren zijn. In woonwijken die nu worden opgeleverd, is het elektriciteitsnet daar meestal al op berekend. In de bestaande bouw is dat vaak nog niet het geval. Wanneer een hele straat of een hele flat van het aardgas af gaat en op inductie gaat koken, zou het elektriciteitsnet overbelast kunnen raken. De vraag naar elektriciteit groeit en we krijgen steeds meer te maken met pieken in het stroomverbruik. Om dat te kunnen opvangen, zijn de netbeheerders druk bezig om overal in Nederland het elektriciteitsnet te verzwaren.

Inductiekoken met een pacemaker?

Koken op inductie veroorzaakt een magnetisch veld. Daar merken de meeste mensen niets van, maar als u een pacemaker heeft, kan het wél een probleem opleveren. Vraag het voor de zekerheid altijd even na bij uw huisarts of cardioloog.

TV-kok Jigal Krant over inductie: ‘Het is even wennen …’

Is elektrisch koken moeilijker dan koken op gas? Fijner? Beter? Daarover lopen de meningen uiteen. Maar iedereen is het erover eens dat het wél even wennen is. Daar kan Jigal Krant over meepraten. Jigal is één van de vijf televisiekoks van ‘Koffietijd’.

Fotograaf: Vincent van den Hoogen

Nieuwe keuken

Toen de opnamelocatie van het RTL-programma verhuisde van Eemnes naar Amsterdam, betekende dat ook een nieuwe keuken. En in die keuken was geen gas, maar een inductiekookplaat. Jigal geeft toe dat hij even moest slikken toen hij dat hoorde. “Als ik de keus heb, kook ik op gas. Maar bij Koffietijd heb ik die keus niet, dus ik zag er behoorlijk tegenop om in de nieuwe keuken op inductie te gaan koken.”

Hoe heet is mijn grillpan?

Heeft inductiekoken de toekomst? Jigal: “Volgens veel van mijn collega’s wel. Ik zie steeds meer topkoks op inductie overstappen. En ik begrijp het wel hoor. Ik heb heel veel liefde voor onze prachtige planeet, dus ik probeer zelf ook zo duurzaam mogelijk te leven. Ik vlieg zo weinig mogelijk en ik ga bijna overal op de fiets naar toe. Maar precies kunnen inschatten hoe heet mijn grillpan is, dat is voor mij óók belangrijk. Het zal zeker een kwestie van wennen zijn, ik heb er nog wat tijd voor nodig. Ik weet dat we van het aardgas af moeten, dus dan hoort elektrisch koken er straks gewoon bij. Bij Koffietijd kook ik er inmiddels al een hele tijd mee en ook daar stap ik met veel plezier de keuken in.”

Starten met inductie

Waar kunnen we het beste mee starten als we willen wennen aan koken op inductie? Jigal: “Als je een goed gevoel wilt krijgen bij de warmte van de verschillende standen van je inductiekookplaat, kun je het beste voorzichtig beginnen met vloeistoffen. Honderd graden is honderd graden, koken is koken. Dus maak een soep en breng ‘m net even tegen de kook aan, dan krijg je al snel een aardig beeld van wat die inductiekookplaat doet. Welke temperatuur hoort bij welke stand, hoe snel gaat het … en van daaruit ga je verder.”

Jigal Krant kookt en schrijft

Jigal Krant kookt niet alleen op televisie, hij schrijft ook verhalen en recepten. Van zijn hand verschenen de kookboeken ‘TLV’, een culinaire stadsgids van Tel Aviv, en ‘Vegan’.

Poll

Afscheid van het gasfornuis

Wat betekent elektrisch koken voor u en voor uw keuken?