Huurwoningen en de energietransitie

De energietransitie heeft nogal wat praktische en financiële consequenties. Meestal denken we daarbij aan de eigenaar van de woning. Hij of zij moet aan de slag, krijgt de rekening voor de investering én profiteert van het lagere energieverbruik. Maar hoe zit het eigenlijk met de huurder? In dit artikel leest u wat de energietransitie betekent voor een huurwoning. En op welke manieren u als huurder invloed kunt hebben op het verduurzamen van uw woning. Want al zijn er beperkingen, u kunt méér doen dan alleen maar afwachten.

1. Wat mag ik van mijn verhuurder verwachten als het om duurzaamheid gaat?

De energieprestaties van veel huurwoningen laten nogal wat te wensen over: matig tot slecht geïsoleerd en dus soms moeilijk warm te krijgen in de winter. Met als gevolg een hoge energierekening. Woont u in zo'n huis, dan wilt u waarschijnlijk graag dat de verhuurder duurzame maatregelen neemt. Dat is begrijpelijk, maar uw huisbaas is niet verplicht om uw huis duurzamer te maken. Komt uw verhuurder niet uit zichzelf met plannen om uw woning duurzamer en energiezuiniger te maken, dan kunt u er natuurlijk om vragen. Levert dat verzoek niets op, dan kunt u de zaak zelfs aan de rechter voorleggen. Als die vindt dat er sprake is van achterstallig onderhoud, bestaat de kans dat u gelijk krijgt. De rechter kan de verhuurder namelijk verplichten om betaalbare woonlasten voor de huurder te realiseren. In de praktijk zal dat bijvoorbeeld neerkomen op het isoleren van het dak, de gevel of de vloer of het vervangen van de cv-ketel door een ketel met een hoog rendement. Uiteraard zal zo'n verbetering van uw woning vrijwel altijd óók een huurverhoging met zich meebrengen. Gelukkig staat daar dan in de meeste gevallen weer een besparing op de energiekosten tegenover.

2. Duurzame woning, hogere huur?

Ja, vaak wel. Het aanbrengen van verbeteringen aan een woning kost geld. Als de eigenaar uw huurwoning duurzamer maakt, is het mogelijk dat hij of zij (een deel van) die kosten wil terugverdienen in de vorm van een hogere huur. De overheid stelt wel regels en beperkingen aan zo’n huurverhoging:

De huurverhoging moet redelijk zijn in vergelijking met de kosten.
De eigenaar kan de huur alleen verhogen als de maatregelen u als huurder voordeel opleveren, bijvoorbeeld in de vorm van meer comfort of een lager energieverbruik.
De verhuurder heeft uw toestemming nodig om de verbeteringen te kunnen aanbrengen. Woont u in een complex van tien of meer woningen, dan hoeft de verhuurder niet van iedereen toestemming te krijgen. Gaat 70% van de bewoners akkoord, dan moet u de verbeteringen in uw woning ook toestaan.

Bent u het niet eens met de huurverhoging, dan kunt u aankloppen bij de Huurcommissie. Die kan op uw verzoek beoordelen of de huurverhoging in uw geval redelijk is.

3. Duurzame woning, lagere energierekening?

Nee, niet altijd. Het belangrijkste doel van het verduurzamen van woningen is het verminderen van de CO₂-uitstoot. CO₂ is een broeikasgas en draagt bij aan de verandering van het klimaat. Willen we de opwarming van de aarde zoveel mogelijk tegengaan, dan zullen we de fossiele brandstoffen (aardgas, olie, steenkolen) moeten inruilen voor duurzame energiebronnen als zon, wind en water. Volgens het Klimaatakkoord betekent dat onder meer dat we moeten stoppen met het gebruik van fossiel gas. De traditionele cv-ketel op aardgas zal in de toekomst steeds vaker plaatsmaken voor andere technieken voor verwarming en warm water. In goed geïsoleerde huizen kan dat een warmtepomp zijn, andere woningen zullen misschien een aansluiting krijgen op een warmtenet. Ook is het heel goed mogelijk dat het bestaande aardgasnet gebruikt gaat worden voor de levering van een ander type gas, zoals waterstof, biogas of methaan. Dat zulke oplossingen beter zijn voor het milieu staat vast. Of ze ook veel goedkoper zijn, weet nog niemand. Wat wél zeker is, is dat u vooral zelf invloed hebt op uw energieverbruik. Door verstandig om te gaan met de thermostaat, de verlichting en uw elektrische apparaten kunt u veel energie besparen. Nu al!

4. Wat zijn de duurzame plannen van de gemeente voor mijn woning?

Vragen staat vrij. Wilt u weten of er duurzame plannen zijn voor uw straat of uw wijk, dan bent u in eerste instantie bij de gemeente aan het juiste adres. Sinds 2021 moeten de gemeenten in Nederland voor iedere wijk een plan hebben hoe de toekomst zonder aardgas eruit zal zien. Kent u die plannen nog niet, dan is het zeker de moeite waard om eens aan uw gemeente te vragen hoe het ermee staat.

5. En wat is mijn verhuurder van plan?

Voor uw huisbaas, of dat nu een particuliere verhuurder is of een corporatie, geldt eigenlijk hetzelfde. Informeer vooral eens of er plannen zijn om uw huurwoning te isoleren of misschien wel te voorzien van zonnepanelen, een zonneboiler en een warmtepomp.

6. Mag ik als huurder meebeslissen over de energietransitie?

Huurt u een huis van een corporatie, dan kunt u zeker uw stem laten horen. De meeste corporaties hebben een huurdersvereniging, waar u als huurder lid van kunt worden. Deze vereniging is een serieuze gesprekspartner voor de corporatie als het om het beleid gaat. Sinds 2015, toen een nieuwe Woningwet van kracht is geworden, heeft de huurdersvereniging diverse bevoegdheden. Uw mening over het duurzaamheidsbeleid van uw corporatie kunt u via de huurdersvereniging snel en effectief laten horen. Huurt u van een particuliere verhuurder, dan is er meestal geen huurdersorganisatie waar u zich bij kunt aansluiten. Maar ook dan kunt u natuurlijk altijd contact opnemen met de verhuurder, uw mening geven en ideeën aandragen voor het verduurzamen van uw woning.

7. Moet dat nou, die energietransitie? Kan ik de verduurzaming van mijn huurwoning tegenhouden?

De verduurzaming van een woning leidt vrijwel altijd tot meer wooncomfort en lagere energiekosten. Daar wordt bijna iedereen enthousiast van. Maar misschien hoort u tot de kleine groep mensen die niets moet hebben van de energietransitie. Dat kan. In dat geval is het goed om te weten dat de eigenaar van uw huurwoning niet zomaar verbeteringen mag aanbrengen in uw woning. In de meeste gevallen is uw toestemming nodig. De vraag blijft natuurlijk wel of u écht bezwaar hebt tegen een lagere energierekening, een beter milieu en een woning met meer comfort…

8. Mag ik mijn huurwoning zelf duurzamer maken?

Wilt u uw huurwoning graag verduurzamen, dan zijn uw mogelijkheden beperkt. Het is niet verstandig (en meestal ook niet toegestaan) om als huurder op eigen houtje zonnepanelen of een warmtepomp te laten plaatsen. Wat u wél kunt doen, is contact opnemen met de corporatie of de particuliere verhuurder en vertellen over uw enthousiasme voor duurzame maatregelen. Het is heel goed mogelijk dat uw verhuurder plannen heeft voor duurzame (proef)projecten en juist op zoek is naar huurders die graag willen meedoen.

9. Ik ben niet tevreden over de verduurzaming van mijn huis. Wat nu?

Hebt u klachten over uw huurwoning, dan klopt u aan bij de eigenaar. Dat doet u dus óók als het om verduurzaming gaat. Vindt u dat de verhuurder te weinig tempo maakt met het energiezuinig maken van uw woning? Of valt het resultaat van de maatregelen tegen? Neem contact op met de corporatie of met de particuliere verhuurder. Als het goed is, zal uw huisbaas u niet alleen een duidelijk antwoord geven, maar u ook adviseren wat u zelf kunt doen om het energieverbruik te beperken en het wooncomfort te vergroten.

10. Hoe duurzaam zijn de huurhuizen die nu nieuw gebouwd worden?

De huizen die nu worden gebouwd zijn goed geïsoleerd en dus geschikt voor een aardgasloze toekomst. Dat geldt dus ook voor de nieuwbouwwoningen op de huurmarkt.

Drie scenario's voor een aardgasloze toekomst

Huurders zijn onmisbaar!

Koopwoningen zijn in de meerderheid in Nederland. Maar de huurders vormen nog altijd een grote groep, zeker in de grote steden. En voor de energietransitie zijn ze onmisbaar.

Nederland heeft 3,4 miljoen huurwoningen

In Nederland wonen we met ruim 17 miljoen mensen in ongeveer 7,8 miljoen woningen. Meer dan de helft daarvan bestaat uit koopwoningen, maar er zijn ook ruim 3,4 miljoen huurhuizen. Vooral in de grote steden woont de meerderheid van de bewoners in een huurwoning. Als we erin slagen de huurhuizen in Nederland op grote schaal te verduurzamen, geven we de energietransitie een flinke duw in de rug. In dat proces is een centrale rol weggelegd voor de woningcorporaties.

Wat is een corporatie?

Corporaties zijn organisaties die goed en betaalbaar wonen mogelijk willen maken voor mensen voor wie het vinden van geschikte woonruimte op de vrije markt moeilijk is. Meestal gaat het daarbij om mensen met een smalle beurs, maar er kunnen ook andere redenen zijn waarom mensen geen passende huisvesting kunnen vinden. De meeste corporaties komen voort uit woningbouwverenigingen. Die werden halverwege de negentiende eeuw vooral in de grote steden opgericht door welgestelde idealisten en gemeenten die iets wilden doen aan de woningnood en aan de slechte woonomstandigheden. Ze lieten op diverse plaatsen huizen bouwen waarin 'de arbeidersklasse' kon wonen tegen een relatief lage huur. In de loop van de tijd zijn de corporaties op de Nederlandse woningmarkt steeds belangrijker geworden, vooral in de sociale huursector. Ze bezitten in totaal 2,4 miljoen woningen, ongeveer een derde van alle woningen in Nederland. De maatschappelijke taak die de corporaties in het verleden vrijwillig op zich hebben genomen, is tegenwoordig vastgelegd in de Woningwet: het beheren en verhuren van woningen voor mensen met een bescheiden inkomen. De corporaties staan op het standpunt dat het ook binnen die taak past om hun woningen zo duurzaam mogelijk te maken. Al in 2012 hebben de corporaties samen met de regering en belangenorganisaties van huurders afgesproken dat de gemiddelde corporatiewoning in 2021 een Energielabel B heeft. De corporaties zitten ook aan tafel bij het opstellen van het Klimaatakkoord. De doelstelling daarvan is veel ambitieuzer; om de uitstoot van CO₂ terug te dringen, moeten uiteindelijk alle huurwoningen van het aardgas af.

Verhuurdersheffing en verduurzaming

Woningcorporaties betalen aan de overheid verhuurdersheffing. Dat is een belasting over de huur die zij ontvangen van hun huurders. Het huidige kabinet heeft in het regeerakkoord afgesproken dat de corporaties een korting krijgen op deze verhuurdersheffing als ze investeren in het verduurzamen van hun woningen. Ook die maatregel is een aanmoediging voor corporaties om hun huurwoningen energiezuiniger te maken. Inmiddels zijn vrijwel alle corporaties dan ook actief op zoek naar mogelijkheden om hun bestaande huurwoningen te verduurzamen. Zo is Woningstichting Ressort Wonen, een corporatie in Rozenburg, sinds januari betrokken bij een interessant proefproject. In een appartement zijn twee cv-ketels geïnstalleerd die draaien op pure waterstof. De ketels zorgen zónder CO₂-uitstoot voor de verwarming van 24 appartementen. Drie woningcorporaties in Apeldoorn stellen de daken van hun huurwoningen ter beschikking aan een producent en leverancier van duurzame energie, die er zonnepanelen op legt. In Assen wordt een soortgelijk project uitgevoerd. In vijf jaar tijd plaatst woningcorporatie Actium in totaal 40.000 zonnepanelen op de daken van bijna 5.000 huurwoningen. De opgewekte elektriciteit is voor de huurders, zonder dat daar een huurverhoging tegenover staat. Het zijn maar enkele voorbeelden van de talloze initiatieven die corporaties in heel Nederland nemen om huurwoningen voor te bereiden op een duurzame toekomst, zonder aardgas en met een (veel) lagere CO₂-uitstoot.

Duurzaam huren. Kan dat?

10 Vragen over huurwoningen en de energietransitie